Raport o dniu dzisiejszym i możliwościach rozwoju komunikacji rowerowej w Toruniu autorstwa Juliusza Wysłoucha

Raport o dniu dzisiejszym i możliwościach rozwoju komunikacji rowerowej w Toruniu.

Niniejszym przedstawiam możliwości rozwoju komunikacji rowerowej w Toruniu jako alternatywy dla indywidualnej komunikacji samochodowej. Staje się jasnym, że miasto nie jest w stanie wchłonąć większej niż obecna ilości samochodów osobowych. Samochód jest niemal w każdym gospodarstwie domowym, w wielu są dwa, a nawet trzy samochody osobowe. Tak duża ilość pojazdów wymaga odpowiedniej przestrzeni do przemieszczania się po mieście i do parkowania. Niektóre środowiska domagają się ciągłego zwiększania ilości miejsc postojowych, jakby miasto było z gumy. Żądają miejsc w miejscach zamieszkania i w miejscach pracy. Wynika z tego, że na każdy samochód powinny przypadać dwa lub nawet trzy miejsca postojowe biorąc pod uwagę konieczność parkowania w miejscu zamieszkania, pracy, zakupów, rozrywki itp., itd. Jest to oczywiście niemożliwe do spełnienia. Przy tym z obserwacji, nawet pobieżnych wynika, że w 8 na 10 samochodów podróżuje jedynie kierowca. Dlatego należy rozwijać komunikacje publiczną i indywidualną, ale ….rowerową. Tak dzieje się od kilkudziesięciu lat w Europie Zachodniej, która okres zachłyśnięcia się indywidualną motoryzacją przeżywała w latach 60-80-tych XX wieku. Niestety, zamiast uczyć się na doświadczeniach miast EZ Polacy stworzyli kult samochodu, bez którego „nie da się żyć”. Bez samochodu nie można zrobić najprostszych zakupów, udać się do kościoła, na mecz, na koncert – nigdzie. Taki pogląd wyznaje bardzo wielu mieszkańców naszego miasta. Jednocześnie podziemne parkingi w pobliżu Starówki wykorzystane są w 30-50%.

Kiedy przegląda się w Internecie filmy pokazujące ruch uliczny w miastach Zachodniej Europy widać dziesiątki i setki rowerzystów, autobusy, tramwaje przeżywające renesans i wcale nieliczne samochody osobowe. Mowa tu o dzielnicach mieszkaniowych i centrach miast. Duży ruch samochodowy panuje jedynie na przelotowych arteriach łączących dzielnice miast i wyprowadzających ruch na szosy i autostrady obok nich. Powszechnie stosuje się wyłączanie obszarów miast typu Starówka i podobnych z ruchu samochodowego. Samochody zostawia się na parkingach po czym mieszkańcy przemieszczają się pieszo, a na większych odległościach na rowerach (wypożyczalnie w wielkich miastach). W miastach średniej wielkości, podobnych do Torunia jedynym niezawodnym indywidualnym środkiem komunikacji jest tramwaj i rower. Przejazd przez miasto na rowerze może zająć kilkanaście minut do pół godziny, pod warunkiem możliwości ciągłej jazdy ze średnia prędkością 15 – 20 km/h. W skrajnych przypadkach może to być 45 minut np. ze Skarpy na Podgórz, z Wrzosów na Bielawy. Mowa tu o jeździe w optymalnych warunkach pogodowych. Są to już spore odległości, jednak nie niemożliwe do pokonania przez przeciętnego rowerzystę. Odpowiedni układ dróg rowerowych pozwoliłby na swobodne przejazdy po mieście także między skrajnie położonymi dzielnicami.

Rowerem po Toruniu 2010/11

Obecnie istnieje zarys takiego układu, który umiejętnie wykorzystany i rozbudowany może stanowić alternatywę dla układu ulic o przeważającym ruchu samochodowym. Tym samym może zachęcić niemałą ilość mieszkańców miasta do zamiany samochodu na rower. Na przełomie roku 2010 i 2011 istniejące drogi dla rowerów i drogi pieszo-rowerowe (unikajmy pojęcia ścieżki rowerowe) pozwalają na przejazdy wewnątrz niektórych dzielnic oraz na dalsze podróże po mieście, jednak nie zawsze wystarczająco wygodnie. I tak drogi rowerowe (dalej DR) łączą Wrzosy z Chełmińskim Przedmieściem (część wschodnia) przez ul. Ugory, Polną i Legionów oraz wzdłuż Szosy Chełmińskiej od Pawiej do Polnej. W głąb dzielnicy (Wrzosów) wchodzą DR przy Fasolowej i Zbożowej łączące (prawie) Ugory z Szosą Chełmińską. Prawie, bo nadejście zimy zatrzymało prace drogowe na odcinku zachodnim. Brakuje jednak ważnego połączenia rowerowego od Polnej do Centrum. Na Bydgoskim Przedmieściu ruch rowerowy koncentruje się na DR przy ul. Bydgoskiej, Chopina i Mickiewicza. Dzielnica ta ma bezpośrednie połączenie rowerowe z Centrum. W kierunku zachodnim dojedziemy rowerem od Pl. Rapackiego i Pl. Artylerii wzdłuż ul. Mickiewicza do ul. Sienkiewicza i od Reja do ronda Broniewskiego/Polna, i dalej w kierunku Motoareny, wzdłuż Szosy Bydgoskiej niemal do granicy miasta. Podobnie Osiedle Chrobrego jest skomunikowane z Centrum dzięki DR przy ul. Warneńczyka, Przy Kaszowniku i Dobrzyńskiej. Ruch rowerowy z Centrum na wschód wyprowadzony jest DR przy ul. Traugutta. Ważną rolę pełnią odcinki DR przy ul. Długiej i Wielki Rów (połączenie Szosy Chełmińskiej z Grudziądzką i marketem Real), przy ul Kościuszki i Żółkiewskiego, wzdłuż Szosy Lubickiej od Targowej do wschodnich rejonów miasta. Rowerową osią Skarpy jest DR przy ul. Konstytucji 3Maja. Wykorzystując DR przy ul. Mickiewicza lub Bydgoskiej i Chopina przez Pl Rapackiego i Bulwar Filadelfijski można przejechać rowerem od ul Sienkiewicza na Rubinkowo niemal nie korzystając z jezdni. Inne odcinki pełnią jeszcze rolę lokalną choć już łączą poszczególne dzielnice np. Równinna i Polna do Mazowieckiej, DR ze Skarpy do Kaszczorka. Patrząc na schemat istniejących DR i DPR (droga pieszo-rowerowa) widać, jak niewiele trzeba by rozszerzyć możliwości podróżowania rowerem po mieście. Cały czas mówimy o KOMUNIKACJI rowerowej, a nie o niedzielnych wycieczkach.

Rowerem po Toruniu 2012/13

Biorąc pod uwagę znane plany budowy i modernizacji toruńskich ulic można przyjąć, że do końca roku 2012 powstaną DR przy przeznaczonych do modernizacji ulicach: MC Skłodowskiej, Polnej, Szosie Chełmińskiej od Pawiej do granicy miasta, Mickiewicza, Reja, Olsztyńskiej. Przypuszczalnie zostanie zbudowana nowa, w miejsce istniejącej, DR przy Gagarina podczas modernizacji ulicy i budowy linii tramwajowej. Także Bulwar Filadelfijski ma się wzbogacić o DR z prawdziwego zdarzenia. W budowie będą DR przy Trasie Staromostowej, Trasie Średnicowej i DR w nowym układzie komunikacyjnym związanym z nowym mostem drogowym. Można założyć, że przebudowa ul. Bema i budowa hali widowiskowej w tym rejonie zaowocuje takim układem dróg,w którym nie zabraknie dróg rowerowych. Zwracam uwagę na konieczność budowy DR wzdłuż ul. Bema i między ul. Żwirki i Wigury (od Szpitala Woj.) a Balonową do Bema – tak, aby umożliwić dojazd rowerem do licznych w tym rejonie szkół, a także do projektowanej hali przy Bema. Stanowiłoby to przywrócenie komunikacji rowerowej z Bydgoskiego Przedmieścia w kierunku Chełmińskiego i Wrzosów. Niezbędna jest modernizacja ul. Nieszawskiej i budowa przy niej DR. Wymienione wyżej planowane odcinki DR (wytłuszczone) stworzą elementy sieci DR umożliwiającej bezpieczne podróżowanie po mieście na rowerze na kierunku W-Z (Bydgoskie-Centrum-Jakubskie-Rubinkowo) i Pn–Pd (Wrzosy-Chełmińskie-Centrum) oraz szybki tranzyt rowerowy z ominięciem dzielnic centralnych np. MC Skłodowskiej-Równinna-Polna-Mazowiecka. W rejonie Starówki należy pomyśleć o dopuszczeniu ruchu rowerowego „pod prąd”. Wzorem ul. Kopernika, czy Ducha Św. Należy dopuścić taką organizację ruchu na ul. Prostej (na całej długości). W miarę możliwości należy modernizować istniejące DR, a zwłaszcza likwidować wysokie krawężniki na przejazdach dla rowerów, a w na odcinkach o zniszczonej nawierzchni zastępować kostkę dywanikiem asfaltowym. W miejscach, gdzie istniejące DR kończą się „ślepo” należy dobudować zjazdy/wjazdy na jezdnię. Trzeba także eliminować z bezpośredniego sąsiedztwa z DR różne obiekty zagrażające bezpieczeństwu rowerzystów i pieszych, np. kioski stojące przy skrajni DR lub ławki przystankowe stojące nawet w skrajni. Poza obszarem zabudowy miejskiej powinna być już zmodernizowana droga leśna na Barbarkę (obecnie czerwony rowerowy szlak turystyczny) oraz szlak rowerowy w kierunku Bydgoszczy.

Infrastruktura 2010 - 2012

Starówka już została wyposażona w kilkadziesiąt stanowisk do parkowania rowerów. To sprzyja używaniu tego pojazdu do codziennej komunikacji. Coraz więcej szkół (poza Starówką) montuje na swoim terenie parkingi rowerowe (WSB, Zespół Szkól nr14, Szkoła Muzyczna, zespół szkół średnich przy Batorego, Szkoła Samochodowa, V LO, IV LO i inne). Bezpieczny dojazd do szkoły i możliwość pozostawienia roweru na przyszkolnym parkingu sprawi, że coraz więcej uczniów będzie korzystać z roweru codziennie. Podobnie jak parkingi rowerowe przy urzędach i instytucjach zachęcają do przyjazdu na rowerze i pozostawienia samochodu. Ważnym elementem infrastruktury może okazać się parking rowerowy na Pl. Św. Katarzyny w ramach zespołu parkingów (podziemnego i naziemnego) wraz z planowaną (patrz Program Wyborczy CzG) wypożyczalnią rowerów miejskich. Parkingi rowerowe powinny powstać przy każdym obiekcie publicznym administrowanym przez Miasto (sale sportowe, widowiskowe). Zapisy o instalowaniu takich parkingów powinny obowiązywać przy wydawaniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestorów prywatnych budujących obiekty publiczne (np. centra handlowe)

Rowerem po Toruniu 2014

Rozbudowana w latach 2010 -13 sieć DR w mieście mogłaby zostać uzupełniona o istotne dla ruchu rowerowego drogi dające możliwość szybkiej i sprawnej komunikacji między dzielnicami. Powinna powstać, zaprojektowana już w połowie lat 90-tych XX w, DR od Polnej do Balonowej (tzw. Trasa Wrzosowa wg ówczesnej koncepcji) wzdłuż ul. Św. Józefa i Kaszubskiej po śladzie dawnej linii kolejowej. Zbudowany ok. roku 2000 fragment między Grunwaldzką a Balonową został zaanektowany przez spółdzielnię mieszkaniową na skutek błędnej decyzji urzędnika UM. Należy przywrócić tę DR przy okazji budowy hali sportowej wraz z nowym układem drogowym. Należy wyposażyć ul. Polną w DR od Legionów do Szosy Chełmińskiej i dalej do ul. Barbarka. Podobnie DR przy ul. Legionów powinna zostać przedłużona od ul. Św. S. Faustyny do Trasy Średnicowej w rejonie dzisiejszego skrzyżowania Legionów / Wybickiego. DR na Ugorach powinna zostać przedłużona na północ, zaś w południowym odcinku tej ulicy należy przewidzieć DR sięgającą na wschód w głąb dzielnicy JAR (na schemacie nie zaznaczono).
Rosnący ruch rekreacyjny wymaga dobrych dróg rowerowych nie tylko na terenie miasta. Należy skomunikować planowany szlak do Osieka z układem DR w mieście oraz zmodernizować istniejący szlak rowerowy do Ciechocinka tak, aby był czytelny dla przeciętnego użytkownika i miał jednorodną asfaltową nawierzchnię. Powinien być łatwo przejezdny i stanowić alternatywę dla samochodu w przejazdach turystycznych między Toruniem a Ciechocinkiem.
Byłoby wskazane poprowadzenie bezpiecznej DR do Lubicza (na schemacie nie zaznaczono). Przejazd dobrą drogą rowerową z tej miejscowości do Torunia może zająć ledwo 20-30 minut. Chętnych na pewno nie zabraknie, wszak wielu mieszkańców Lubicza uczy się i pracuje w Toruniu a wielu torunian w Lubiczu.

Zakończenie

Powyższe opracowanie może stanowić uzupełnienie koncepcji rozwoju komunikacji rowerowej w Toruniu przyjętej do realizacji przez UMT i RMT. Każdą koncepcję, a nawet projekt wykonawczy można korygować i modyfikować w oparciu o nabywane doświadczenie i praktykę. Tak postąpiono przy budowie DR wzdłuż Szosy Chełmińskiej gdzie dokonano wielu korekt. Zamieszczone tu uwagi wynikają z codziennej praktyki mieszkańca miasta – rowerzysty, korzystającego z roweru w podróżach po mieście do pracy, szkoły, na zakupy, rekreacyjnie.

Tekst ilustrują dołączone mapki – schematy dróg rowerowych i pieszo-rowerowych na przełomie lat 2010 /11, prawdopodobny układ tych dróg w końcu roku 2012 i teoretycznie możliwy do osiągnięcia w końcu roku 2014. Można zauważyć, że realizacja kluczowych inwestycji drogowych takich jak Trasa Staromostowa, Średnicowa i Nowomostowa – Wschodnia wraz z modernizacją innych ulic stworzą dość spójną sieć dróg rowerowych łączących Centrum z dzielnicami sąsiednimi, dających możliwość podróży po mieście na kierunkach W-Z i Pn-Pd oraz między poszczególnymi dzielnicami. Od ul. Olimpijskiej do Polnej może powstać rowerowa droga obwodowa, której elementy już są obecne i wykorzystywane przez rowerzystów.
Mapki w oddzielnych załącznikach.

Juliusz Wysłouch
Toruń, grudzień 2010