Pismo w sprawie planowanej w Toruniu bezobsługowej wypożyczalni rowerów miejskich

SRT-1/2012                  

Toruń, 3 stycznia 2012 r.

Pan
Jarosław Więckowski
Dyrektor Wydziału Sportu i Turystyki
Urzędu Miasta Torunia

W nawiązaniu do zapowiedzi medialnych dotyczących pomysłu stworzenia w Toruniu systemu bezobsługowej wypożyczalni rowerów przedstawiamy - w trosce o rozwój szeroko pojętej infrastruktury rowerowej w naszym mieście - następujące uwagi.

Wypożyczalnia rowerów miejskich w Toruniu ma działać na zasadach "modelu rzeszowskiego”. Ma to swoje plusy: brak bezpośrednich kosztów ze strony miasta (za to wpływy za dzierżawę gruntu pod stacje bazowe), ale też minusy: mniejszy wpływ ze strony organizującego przetarg na przyjazne użytkownikowi warunki wypożyczenia roweru oraz na zasady udostępniania powierzchni reklamowych.

Kontrowersyjne jest szczególnie umieszczanie przy stacjach wielkoformatowych reklam, które wpływać będą na estetykę przestrzeni publicznej - tak to przynajmniej funkcjonuje w Rzeszowie - i stanowić będą źródło dochodu dla firmy obsługującej wypożyczalnie. W związku z tym konieczne jest wyraźne określenie wyglądu, parametrów, a także materiałów z których zostaną wykonane stacje bazowe oraz nośniki reklamy im towarzyszące w celu zapewnienia czytelnej, estetycznej oraz atrakcyjnej identyfikacji wizualnej systemu.

System wypożyczalni rowerów miejskich z założenia ma służyć mieszkańcom miasta w codziennych podróżach do szkoły, pracy czy na zakupy. Aby rower miejski był konkurencyjny w stosunku do innych środków transportu system wypożyczalni musi być spójny, lokalizacje bezobsługowych stacji przemyślane, korzystanie z rowerów proste, a koszt użytkowania niewielki. Tymczasem jak dowiedzieliśmy się z mediów lokalizacje - których ma być 20 - nie są jeszcze wybrane. Pod uwagę brane są tereny na Starym Mieście, w okolicach dworców, centrów handlowych, czy obiektów UMK. Jakkolwiek lokalizacje te są zasadne, jednak trzeba wziąć pod uwagę, że miejsca przeznaczone pod stacje rowerowe powinny być własnością Gminy Miasta Toruń. Trudno nam sobie wyobrazić, iż np. centrum handlowe będzie zainteresowane udostępnieniem własnego terenu pod wypożyczalnie rowerów firmie, której zyski mają być oparte także na reklamie zewnętrznej. Problematyczne w naszej opinii jest również podawanie toruńskiego Starego Miasta jako miejsca pod stacje bazowe dla rowerów w przypadku, gdy postawienie zwykłych stojaków rowerowych w jego obrębie stwarza duże problemy. Problemy z lokalizacją stacji bazowych wraz z reklamami mogą się pojawić także na terenie wpisanego do rejestru zabytków Bydgoskiego Przedmieścia. Zlokalizowanie stacji zbyt daleko od potencjalnych celów podróży spowoduje, że nie będą one atrakcyjne dla użytkownika.

Aby system był spójny poszczególne stacje bazowe winny być rozmieszczone w odległości 300 - 500 metrów od siebie, celem zminimalizowania ryzyka braku gotowego do wypożyczenia roweru w stacji lub też całkowitego zapełnienia stacji uniemożliwiającego bezproblemowe zdanie wypożyczonego roweru.

Kolejna niejasna sprawa to system opłat: darmowe tylko pierwsze 15 minut jazdy w ciągu dnia. Każde kolejne wypożyczenie roweru tego dnia będzie już płatne - przynajmniej tak jest w Rzeszowie. Stawia to pod znakiem zapytania sensowność całej inwestycji. System, który powstał np. we Wrocławiu opiera swoje działanie na pierwszych 20 minutach za darmo przy każdym kolejnym wypożyczeniu roweru. Przy tego typu rozwiązaniu odstawienie roweru do stacji w ciągu 20 minut, a następnie ponowne wypożyczenie innego roweru na kolejne 20 minut ma sens, bo możemy jeździć rowerem bez ponoszenia kosztów co jest jednym z głównych powodów popularności systemu. W Paryżu bezpłatne jest pierwsze 30 bądź 45 minut w zależności od wysokości abonamentu. Ważny jest także sposób rejestracji użytkownika i fakt czy będzie ona płatna czy bezpłatna.

Należy także pamiętać, że zapowiadana aż 10 letnia umowa Gminy z potencjalnym operatorem na długi czas wiąże miasto z konkretną firmą i Gmina powinna mieć możliwość wprowadzania znacznych zmian w treść umowy lub jej rozwiązania w przypadku gdy wypożyczalnia nie będzie działała w sposób odpowiedni (np. brak serwisowania rowerów, błędne rozmieszczenie stacji, nastawienie się głównie na zysk z reklam itp.) bądź system nie przyjmie się w naszym mieście. Warto także narzucić konieczność corocznego rozwoju systemu poprzez dodawanie nowych stacji bądź poprzez powiększenie istniejących. Wskazanym jest możliwość zintegrowania systemu z planowaną w Toruniu kartą miejską.

Tematem wymagającym szczególnej uwagi jest także wyposażenie roweru, jego zabezpieczenie przed kradzieżą oraz przygotowanie specjalnych map z lokalizacjami stacji i infrastrukturą rowerową. Tutaj należy korzystać z doświadczeń innych polskich (i nie tylko) miast, które wprowadziły bądź planują wprowadzić podobne systemy.

Idea bezobsługowej wypożyczalni rowerów miejskich chyba nie jest do końca zrozumiała. Z założenia mają one służyć przede wszystkim mieszkańcom miasta w codziennej jeździe po mieście i uzupełniać system transportowy Torunia. Rowery z takiej wypożyczalni ze względu na swoją typowo miejską konstrukcję nie są przeznaczone do jazdy turystycznej na dłuższych dystansach. Same rowery mogą służyć turystom chcącym zwiedzić nasze miasto jednak w takim przypadku należy pomyśleć o tym, aby mieli oni możliwość łatwego wypożyczenia roweru bez internetowych rejestracji, czy płacenia abonamentu.
Wszystkie powyższe kwestie trzeba bardzo dokładnie rozważyć na etapie przygotowania Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia będących załącznikiem do planowanego przetargu.

Jak pokazuje praktyka najważniejszym czynnikiem zachęcającym mieszkańców miasta do codziennego podróżowania rowerem jest tworzenie odpowiedniej jakościowo infrastruktury rowerowej. Mamy nadzieję, że tej sukcesywnie przybywać będzie w Toruniu tak jak to ma miejsce w ostatnich latach. System miejskiej wypożyczalni rowerów może być tylko dodatkiem do spójnej sieci tras rowerowych, bez niej wypożyczalnia nigdy nie będzie funkcjonować prawidłowo.

Naszym zdaniem podawane w mediach informacje mają zbyt mało szczegółów aby móc na ich podstawie prawdziwe ocenić szansę na odpowiednie wdrożenie systemu wypożyczalni i jej późniejszy sukces.
Niniejsze pismo nie wyczerpuje wszystkich istotnych kwestii, jakie winien posiadać sprawnie działający system miejskich wypożyczalni. Będziemy z uwagą przyglądać się sprawie i z niecierpliwością czekać na kolejne informacje w tym temacie.

Z poważaniem

Joanna Jaroszyńska
Stowarzyszenie Rowerowy Toruń
 

Do wiadomości:
1. Pan Michał Zaleski - Prezydent Miasta Torunia
2. Radni Rady Miasta Torunia